Energiebesparende maatregelen

Waarom niet iedereen meteen een warmtepomp moet kopen

Geschreven door Olga Lefevere – op 25 januari 2019

Bron: De Energiebespaarders.

Aardgasvrij wonen wordt de nieuwe norm. In het Klimaatakkoord is dit duidelijk opgenomen. De meest realistische oplossingen voor elektrisch verwarmen zijn warmtenetten en warmtepompen. Warmtenetten zijn echter duur en niet overal toepasbaar. Een groot deel van de transitie naar aardgasvrij wonen zal dus met warmtepompen moeten gebeuren. Maar is het wel mogelijk om zoveel warmtepompen te installeren? En leveren ze wel echt duurzame warmte?

Installatiecapaciteit warmtepompen

Er zijn 7.4 miljoen bestaande woningen in Nederland die tussen nu en 2050 verduurzaamd moeten worden. Als we er vanuit gaan dat minimaal 90-95% van deze woningen op aardgas wordt verwarmd, moeten er ongeveer 7 miljoen woningen van het aardgas worden gehaald voor 2050. Om al deze woningen duurzaam te gaan verwarmen dient er aardgasvrije verwarming aangesloten te worden die draait op een duurzame energiebron. Het probleem bij dit plan is dat het simpelweg te lang duurt om alle woningen aan te sluiten op warmtepompen. Als we uitgaan van 255 werkdagen per jaar, minus 25 vakantiedagen die opgenomen kunnen worden, werkt een installateur gemiddeld 220 dagen per jaar. 2050 is nog ruim 30 jaar van ons verwijderd, wat betekent dat er nog 30 x 220 = 6600 werkdagen zijn om alle bestaande woningen te verduurzamen. Dan moeten er ruim 1060 woningen per dag aardgasvrij gemaakt worden om het doel van het Klimaatakkoord te halen.

Berekening hoeveel woningen per dag aardgasvrij gemaakt moeten worden tussen 2020 en 2050. Bron: De Energiebespaarders.

De installatiebranche kampt met een structureel tekort aan installateurs, waardoor dit aantal installaties niet gehaald kan worden. Daarbij komt dat het aardgasvrij maken van woningen een verbouwing vereist die langer dan een dag duurt, waardoor het te behalen doel nog lastiger wordt. En zelfs als deze problemen opgelost kunnen worden zal de extra belasting op het elektriciteitsnet door deze toename van de stroomvraag voor problemen gaan zorgen. Het huidige elektriciteitsnet zit bijna aan zijn capaciteit en er is weinig ruimte voor uitbreiding.

Duurzame warmte?

Er bestaat een simpele oplossing voor het capaciteitsprobleem van het elektriciteitsnetwerk: iedere woning gaat zelf stroom opwekken met zonnepanelen en deze stroom gebruiken voor de warmtepomp. Probleem opgelost toch? Niet helemaal helaas. Een gemiddelde tussenwoning van 150m2 met een huishouden van vier personen gebruikt gemiddeld 4120 kWh/jaar aan stroom. Een warmtepomp in deze situatie vereist ongeveer 4850 kWh/jaar aan stroom. Voor een gemiddelde tussenwoning is op het gehele dak ruimte voor ongeveer 17 zonnepanelen die ongeveer 3800 kWh/jaar aan stroom kunnen leveren. Uit dit voorbeeld blijkt dat de totale elektriciteitsvraag van een woning met een warmtepomp niet door de eigen productie kan worden voorzien. Daarbij komt ook dat de stroom voor een warmtepomp juist in de winter nodig is en zonnepanelen dan juist het minste stroom opwekken.

Dit probleem resulteert er hoe dan ook toe dat er fossiele bronnen gebruikt moeten worden om de energievraag nu en in de toekomst te blijven voorzien. De huidige energiemix bestaat op dit moment voor 41.2% uit gas, 12.1% uit steenkool, 38.5% uit olie en 8.2% kernenergie, ‘overig’ en hernieuwbaar. Er is op zowel korte als middellange termijn dus geen klimaatwinst door te investeren in een warmtepomp, als je zelf niet de stroom duurzaam opwekt. De stroom die door warmtepompen i.c.m. zonnepanelen wordt gebruikt zal in de meeste gevallen nog steeds ongeveer de helft ‘grijze stroom’ zijn.

Wat kan ik dan wel doen?

Problemen met installatiecapaciteit, capaciteit van het elektriciteitsnet en het leveren van genoeg groene stroom maken de warmtepomp onder de streep nog niet hét duurzame antwoord voor het klimaatprobleem. Is het dan wel verstandig om momenteel te investeren in een warmtepomp? Het eerlijke antwoord: in de meeste gevallen niet. De meeste woningen zijn simpelweg nog niet klaar voor een warmtepomp. De installatiesector heeft tijd nodig om in capaciteit te groeien. Het elektriciteitsnet en het aantal duurzame energiebronnen dienen te worden uitgebreidt. Deze transitie gebeurt grotendeels buiten de invloedssfeer van de woningeigenaar.

Er zijn echter wel dingen die u al wel kunt doen om bij te dragen aan een beter klimaat. Isoleer uw woning, laat zonnepanelen plaatsen en verander uw gedrag zodat u minder energie verbruikt! Kies voor de overige stroom die u nodig heeft voor een groen energieproducent die echt groene stroom levert. (Zie tabel hieronder) Dit zijn relatief eenvoudige en betaalbare maatregelen die super lucratief zijn. Heeft u al een laag energieverbruik, een goed geïsoleerde woning én zonnepanelen? Dan is een warmtepomp wel interessant om te overwegen.

Lijst met groenste stroomleverancier gerangschikt op percentage groene energie. Bron: wisenederland.nl