Energielabel

Blogreeks De Salderingsregeling: #5 Tot 2023 salderen met zonnepanelen, geen onverdeeld genoegen

Geschreven door Joost Grijsen – op 2 mei 2019

De Energiebespaarders en Watisduurzaam.nl hebben de handen ineen geslagen om een uitleg te geven van de salderingsregeling en alle actualiteit eromheen. Dit hebben we gedaan door middel van de blogreeks: salderingsregeling. In de vorige blog heb je kunnen lezen over de voordelen van de salderingsregeling.

Huishoudens met zonnepanelen mogen de opgewekte zonnestroom tot 2023 volledig verrekenen met het eigen verbruik. Tussen 2023 en 2031 bouwt de overheid de succesvolle maar controversiële salderingsregeling geleidelijk af.

Transitietopper qua beleid in de wijk

Dankzij de salderingsregeling is de installatie van zonnepanelen op het eigen dak al jaren uiterst aantrekkelijk en de administratie van opwek en verbruik zowel voor de consument als voor de subsidieverlener super eenvoudig.

Salderen (internationaal bekend als net metering) betekent dat de consument zijn zonnestroom één op één tegen de consumentenprijs per kilowattuur mag verrekenen. Het totaal aan kilowatturen dat de zonnepaneeleigenaar jaarlijks afrekent, bestaat simpelweg uit zijn jaarverbruik minus de jaaropbrengst van de panelen. Het maakt daarbij niet uit of zijn verbruik daadwerkelijk samenvalt met zijn thuisopwek.

Toen nog bijna niemand een zonnedak had, was salderen een ideale regeling om de markt voor zonnepanelen aan te jagen. Inmiddels kunnen we stellen dat dat gelukt is. Mede dankzij de salderingsregeling zijn er vandaag honderden installateurs in staat voor een goede prijs een set zonnepanelen te plaatsen. Mede dankzij de pioniers die al vroeg gebruik maakten van de salderingsregeling zijn honderdduizenden buren geïnspireerd om ook zonnepanelen te plaatsen. Mede dankzij het salderen ligt er in Nederland bijna evenveel vermogen aan zonnepanelen als onze laatste 5 kolencentrales samen kunnen leveren.

Prachtig natuurlijk. Toch is het krom dat de coalitie terugkomt op haar besluit om salderen per 2020 af te schaffen.

De aller aller populairste oversubsidiëring van Nederland?

Salderen is inmiddels enorm lucratief. Al in 2012 was de prijs van zonnepanelen zo sterk gedaald dat de opgewekte stroom over de levensduur van de installatie goedkoper was dan elektriciteit van het net. Sindsdien heeft de prijsdaling stevig doorgezet. Wie vandaag zonnepanelen koopt, verdient deze onder de huidige regeling in zo’n 5 tot 9 jaar terug. Gezien zonnepanelen 25 tot 35 jaar meegaan, is een een zonnedak een topinvestering.

Selectieve ophef over fiscale subsidies

De gesubsidieerde winst is echter enkel bereikbaar voor huishoudens met een eigen dak, die de panelen primair met eigen spaargeld aanschaffen. Niet direct de doelgroep die dit geefgeld het hardst nodig heeft.

Na alle overtrokken ophef over de veronderstelde overstimulering van stekkerauto’s is het opmerkelijk dat het kabinet het lucratieve salderen nog eens drie jaar volledig – en 7 jaar gedeeltelijk – doorzet. Maar voor u boze brieven schrijft: Het gaat om hooguit een paar honderd miljoen minder energiebelasting per jaar. Te weinig om ons druk over te maken.

Er staan mooie banen tegenover, en veel hernieuwbare elektriciteit. Ook de ‘dakloze Nederlander‘ kan salderen vieren.

Tijd om de tweede fase van de transitie in de woonwijk aan te jagen

Het bezwaar tegen het voortzetten van salderen zit’m niet in de kosten maar in de kansen die het kabinet laat liggen. Mensen die kiezen voor zonnepanelen zijn pioniers. Stimuleer de pioniers – nu het kan! – om nog meer te doen in de energietransitie.

Het elektriciteitsnet is geen gratis accu

Dankzij salderen fungeert het elektriciteitsnet effectief als een virtuele accu. Een oneindig grote accu die je een zomer lang vol pompt en zes maanden later weer leegtrekt. Gratis en zonder een procentje energieverlies.Zo’n accu bestaat niet, en zal nooit bestaan. En dat begint langzaamaan te knellen. Zonnestroom is op de energiemarkt geen onbeduidende speler meer. Op zonnige feestdagen schopt zon het al tot een kwart van de totale elektriciteitsproductie. Salderen geeft meerdere prikkels die niet meer passen bij de staat van de energietransitie. Dat kan zeker 5 keer beter.

1.Beloon ochtend- en avondmensen

Salderen levert het meest op als panelen pal op het zuiden staan. Dan piekt de zonnestroom rond het middaguur. Huishoudens verbruiken echter vooral elektriciteit in de ochtend en de avond, als de zon in het oosten, respectievelijk het westen staat. Draai de panelen richting het oosten en het westen en verbruik je eigen zonnestroom zoveel mogelijk zelf.

2.Beloon strategische verspilling

Salderen beloont elke piek maar zonnepanelen leveren hun piekvermogen maar enkele zeer zonnige uren per jaar. De rest van het jaar is de omvormer en alle schaarse capaciteit daarachter onderbenut. Offer 5 procent van de jaaropbrengst per paneel op en plaats tot 43 procent meer vermogen op dezelfde omvormer en aansluiting.

3.Beloon volle daken

Meer opwekken dan je verbruikt is met salderen niet lucratief. En voor wie fors meer dan 10.000 kilowattuur per jaar verbruikt, is salderen sowieso niet echt aantrekkelijk. Zo belemmert salderen de optimale benutting van daken op woningen en blijven de daken van veel scholen, ziekenhuizen, zwembaden en kantoren überhaupt volledig onbenut.

4.Beloon energiezuinigheid

Wie saldeert, plaats idealiter precies zoveel zonnepanelen dat zijn jaarverbruik precies gedekt is. Als zonnepanelen eenmaal op het dak liggen, is het vervolgens minder aantrekkelijk om nog elektriciteit te besparen. Zo belemmert salderen mogelijk de installatie van bewegingsmelders, LED-lampen, zuinige wasmachines en ander efficiënter witgoed.

5.Beloon flexibiliteit

Op de elektriciteitsmarkt fluctueren de prijzen de hele dag, afhankelijk van vraag en aanbod. De salderende thuisconsument merkt er echter niets van als hij zijn overschot op de markt brengt op een moment dat de markt al verzadigd is. Salderen verstoort de markt, terwijl de consument juist kan bijdragen aan een betaalbare elektriciteitsvoorziening.

Laat huishoudens met zonnepanelen opnieuw early adopters zijn

Het is niet eenvoudig alle bovengenoemde prikkels in een nieuwe regeling te vatten, zonder voordelen van de huidige salderingsregeling teniet te doen. Misschien zelfs onmogelijk. Toch had het kabinet een poging moeten doen.

Biedt anders iets naast salderen

Nu zitten we nog eens 4 jaar met een regeling die maar een klein deel van Nederlanders bereikt en desondanks flinke aanbodpieken veroorzaakt op de uren dat er geen behoefte is aan extra elektriciteit. Duurzaam of niet.

Een gemiste kans. Mensen met zonnepanelen zijn pioniers die de energietransitie maar wat graag versnellen. De huidige regeling uit 2004 bewees grofweg tien jaar lang dat er maar een zeer beperkte prikkel nodig is om deze doelgroep te overtuigen een forse investering te doen. Dit is de doelgroep die zin heeft in de duurzame toekomst.

Dit is de doelgroep die uitkijkt naar elektrisch rijden, warmtepompen, thuisaccu’s en vraagsturing. Prikkel deze doelgroep om opnieuw early adopter te zijn. Prikkel deze doelgroep om de volgende veel spannender fase van de energietransitie voor de meerderheid even betaalbaar te maken als zonnepanelen nu zijn. Wacht niet tot 2023.

Biedt desnoods vast nieuwe prikkels naast salderen. Zonder stimulans op eigenverbruik, aftoppen en (vooral!) flexibiliteit zal het in 2023 politiek net zo onaantrekkelijk zijn de regeling te stoppen als nu. De volgende laffe verlenging ligt nu al op de loer.

Deze blog is geschreven door Thijs Ten Brinck van Watisduurzaam.nl.

Imagecredit: Andrew Glaser, via Wikimedia Creative Commons